پژوهشنامه معارف حسینی
2538-6417
6
21
2021
03
21
پژوهشی در چگونگی شهادت حضرت قاسم(ع)
7
18
FA
محمدسالم
محسنی
مدرس جامعة المصطفی العالمیة، ایران، قم
safidabb@gmail.com
قاسم یکی از فرزندان امام حسن مجتبی است که در کربلا به شهادت رسید. این پژوهش چگونگی مبارزه و شهادت آن حضرت را در منابع کهن بررسی کرده و به این نتیجه دستیافته که او دومین پسر شهید امام حسن در کربلا است. وی از نظر سِنی کوچک بوه و نوجوان توصیف شده است. قاسم برای مبارزه با دشمن از امام حسین اجازه خواست ولی امام نخست امتناعورزید تا با اصرار وی مواجه شد و سرانجام اجازه داد. او در میدان نبرد توسط عمر بن سعد اَزدی به شهادت رسید. درباره آن حضرت برخی گزارشهای بیسند نیز شهرت یافته است مانند اینکه 1- وی درباره مرگ گفت: «اَحلی من العسل»؛ 2- بدن او زیر سم اسبها پایمال شد؛ 3- امام حسن تعویذی در بازویش بسته بود که توصیه به یاری حسین میکرد و سرانجام به عروسی او منتهی شد. این گزارشها در این تحقیق مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی با رویکر تاریخی است.
قاسم بن حسن,اَحلی من العسل,سُم اسبها
https://www.maarefehosseini.ir/article_127625.html
https://www.maarefehosseini.ir/article_127625_2dc11f67aee6dcd875cd0b6de30ad3ea.pdf
پژوهشنامه معارف حسینی
2538-6417
6
21
2021
03
21
تحلیلی بر روایات عاشورایی قمقام زخّار و صمصام بتّار
19
46
FA
محسن
رفعت
استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه حضرت معصومه سلام الله علیها
mohsenrafaat@gmail.com
بازتاب مقتل الحسین(ع) در کتاب قمقام زخار و صمصام بتّار با وجود مشابهتهایی که با دیگر گزارشهای عاشورایی دارد، دارای تفاوتهایی با دیگر مقتلها است که واکاوی و بازخوانی آن را ضروری میسازد. از آنجا که قمقام زخار از سوی چهرهای سیاسی در عهد قاجار نگارش شده است، میتواند منشأ اثر برای جامعه علمی و عمومی تلقی شود. اخبار منفرد این کتاب درباره عاشورا، در برخی موارد با وقایع حتمی و گزارشهای تاریخی ناسازگار است و در مواردی میتواند اساسی برای سخن علمای شیعی و یا سنّی در قرنهای بعد شده است. در این مقاله تلاش میشود با روش کتابخانهای و رویکردی تحلیلی، پس از ارزیابی شخصیت نویسنده و توضیحاتی درباره کتاب وی، گزارشهای قابل توجهی که نخستین بار در این کتاب آمده است، واکاوی شوند.
فرهادمیرزا,معتمد الدوله,قمقام زخار و صمصام بتّار,امام حسین(ع),روایات عاشورایی,تحریف
https://www.maarefehosseini.ir/article_127626.html
https://www.maarefehosseini.ir/article_127626_58df880247e98c661b5b2e996032d9e3.pdf
پژوهشنامه معارف حسینی
2538-6417
6
21
2021
03
21
اقتباسهای قرآنی در اشعار منسوب به امام حسین علیه السلام
47
76
FA
محمد
فراهانی
فارغ التحصیل دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران جنوب
yasekabood.org@gmail.com
محمدرضا
شاهرودی
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکدۀ الهیات دانشگاه تهران
m.sangari@yahoo.com
اعجاز ادبی قرآن کریم، این کتاب آسمانی را منبع اصلی فصاحت و بلاغت شعر عرب قرار داده است، تا جاییکه رفعت کلام ادبای عرب به میزان بهرهمندی از قرآن بستگی دارد و آیات الهی از گستردهترین بسامد در صنعت بدیعی اقتباس برخوردار است؛ در این میان سخن معصومان (ع)، بهواسطۀ اتصال لدنی به خزانه علم الهی، آینۀ تمامنمای قرآن کریم در متون ادبی به شمار میرود؛ لذا میتوان اقتباس از قرآن را از ویژگیهای اشعار امام حسین (ع) دانست که این پژوهش به مصادیق آن در گونههای کامل، جزئی، متغیر، اشارهای و استنباطی میپردازد.
اقتباس,اقتباس های قرآنی,امام حسین (ع),اشعار منسوب به امام حسین (ع)
https://www.maarefehosseini.ir/article_127627.html
https://www.maarefehosseini.ir/article_127627_86ef1f47aaf5f88f6e00027f8b723704.pdf
پژوهشنامه معارف حسینی
2538-6417
6
21
2021
03
21
فلسفه و علّتِ تشویق به عزاداری در سیره معصومین
77
94
FA
روح اله
زینالی
دانش آموخته سطح حوزه علمیه قم
دانستن«علّتِ»یک چیز، و«سؤال»کردن و«فهمیدنِ»عمقِ آن، سببِ افزایش اشتیاقِ انسان میشود. و با عشق، علاقه و اعتقاد کامل، قدم به میدان عمل میگذارد. گریه بر امام حسین(ع) «ریشه» در«اعتقادات»شیعه، و نیز«احساسات»و «عواطفِ» شیعیان و غیر شیعیان دارد. و اینجاست که نکته«مهمّ»و «اساسیِ»تشویقِ اهل بیت: به گریه و عزاداری فهمیده میشود و آن اصل و ریشه، «سؤالِ» از «چراییِ» گریه بر امام حسین(ع) است که رهنمونِ انسانها به خیر و صلاح خواهد بود.<br /> ما در این نوشتار در پی آن هستیم تا با تکیه بر روایات اهل بیت:، «فلسفه»و «علّتِ»تشویق اهل بیت: به«عزاداری» را بررسی کنیم. و این موضوع را با روایاتی در مورد فضلیتِ گریه برای امام حسین(ع) و واژه شناسی کلمات«عَبَرة»و «قَتِیل»، و«عللِ» تشویق ائمّه: را دنبال کردیم.<br />
امام حسین(ع),سیره معصومین:,فلسفه گریه,چرایی عزاداری
https://www.maarefehosseini.ir/article_127629.html
https://www.maarefehosseini.ir/article_127629_1534626953ea5642346dd4f26ed5accc.pdf
پژوهشنامه معارف حسینی
2538-6417
6
21
2021
03
21
مخاطب شناسی خطبه های امام سجاد (ع) در کوفه و شام
95
112
FA
علی
فارسی مدان
دانش آموخته سطح4 حوزه علمیه قم
alifarsimadan98@gmail.com
بعد از واقعه جانگداز کربلا، کاروان اسراء وارد شهر کوفه شد، امام سجاد (ع) باتوجه به شناخت خویش از موقعیت، فضای جامعه و عقاید کوفیان؛ خطبهای قرائت فرمود. یکی دیگر از حساسترین سخنان امام (ع)، خطبهای است که در میان رجال سیاسی و دینی شام بیان شده است؛ زیرا امام (ع) وارد شهری شدند که مردم نسبت به اهل بیت (ع) شناخت کمتری داشتند و از واقعه کربلا بیخبر بودند. بدین جهت خطبه حضرت (ع) در دو شهر شام و کوفه متفاوت است. لذا امام (ع) براساس مخاطب شناسی خویش باید تحولی عظیم و بنیادین در بینش مردم نسبت به چرایی نهضت حسینی و تبلیغ پیامهای عاشورا و اهداف شوم امویان ایجاد کند.<br />
امام سجاد (ع),خطبه,کوفه,شام,مخاطبشناسی
https://www.maarefehosseini.ir/article_127630.html
https://www.maarefehosseini.ir/article_127630_78ea36c24a9dd7e1ca4cc9eda05394d3.pdf
پژوهشنامه معارف حسینی
2538-6417
6
21
2021
03
21
پیدایی شخصیت علمی حضرت زینب سلاماللهعلیها در واقعهی عـاشورا و رخدادهای پس از آن
113
140
FA
سید مرتضی
عادلی
دانشآموختهی دکتری جریانهای کلامی معاصر، جامعة المصطفی (ص) العالمیة
mortazaadeli@yahoo.com
حضرت زینب کبری سلاماللهعلیها از بانوان اثرگذار در تاریخ اسلام به شمار میرود که نقش مهمی در ثمربخشی قیام امام حسین علیهالسلام داشته است. از آنجا که بیشترین توجه محققان معطوف به حضور حضرت در کربلا بوده و از برخی ابعاد دیگر مانند شخصیت علمی ایشان غفلت شده است، نوشتار پیشرو میکوشد تا با روشی توصیفی-تحلیلی ابعاد مختلف شخصیت علمی ایشان و ظهور آنها در واقعهی عاشورا و پس از آن را بررسی نماید. جایگاه علمی این بانوی بزرگ را میتوان در اموری چون اندیشهورزی، آگاهی به معارف قرآنی، روایت حدیث، تفقه در دین و نیابت خاصه از سوی معصوم، فصاحت و بلاغت، آگاهی روزآمد سیاسی و بهرهگیری درست از فنون روانشناسی و مخاطبشناسی پیجویی کرد.<br />
زینب سلاماللهعلیها,مقام علمی,عاشورا,فصاحت و بلاغت,بینش سیاسی,مخاطبشناسی
https://www.maarefehosseini.ir/article_127634.html
https://www.maarefehosseini.ir/article_127634_502e8bbbf54ef95d0afa8395e351e830.pdf
پژوهشنامه معارف حسینی
2538-6417
6
21
2021
03
21
نکتههایی از معارف حسینی
141
144
FA
محمدحسین
مردانی نوکنده
ayate.boostan@gmail.com
سلطنت امام حسین (ع) در عالم دیگر<br /> آقای سید محمد تقی گلستانی نقل میکند:در اوایل جوانی، چند نفر هم سال، هم دل و یک جهت بودیم. دوره ای داشتیم، هر شب در منزل یکی از دوستان میرفتیم و با هم بودیم. یکی از آنان پدرش حسینی بود؛ یعنی به حضرت سید الشهدا علیه السلام سخت علاقه مند بود ،تا جایی که شبی که نوبت میهمانی پسرش بود میگفت: من راضی نیستم به منزل من بیایید، مگر این که روضه خوانی هم بیاید و ذکری از حضرت سیدالشهدا علیه السلام خوانده شود؛ از این رو هر شب که نوبت آن رفیق بود، مجلس ما به روضه و تعزیه تمام میشد.<br /> پس از چندی، آن پیرمرد محترم مرحوم شد و مرگش همه ما را سخت ناراحت کرد تا اینکه شبی او را در عالم رؤیا دیدم و میدانستم که مرده است و هر کس انگشت ابهام (شست) مرده را بگیرد، هر چه از او بپرسد جواب میگوید؛از این رو انگشت ابهام او را گرفتم و گفتم: تو را رها نمیکنم تا حالات خود را برایم نقل کنی.<br /> ترس و لرز شدیدی به او دست داد و گفت: نپرس که گفتنی نیست.وقتی از گفتن حالاتش مأیوس شدم گفتم: پس چیزی را که در این عالم فهمیدی برایم بگو تا من هم بدانم. گفت: ما با اینکه امام حسین علیه السلام را در دنیا یاد میکردیم ،نشناختیم، اینجا که آمدم مقام و سلطنت و عزت او را مشاهده کردم، که آن را هم نمیتوانم به تو بفهمانم جز این که خودت بیایی و ببینی.
https://www.maarefehosseini.ir/article_127635.html
https://www.maarefehosseini.ir/article_127635_8528ab6c00c02dc9cde19c1c3c0b7d15.pdf
پژوهشنامه معارف حسینی
2538-6417
6
21
2021
03
21
معرفی کتاب
145
147
FA
محمدرضا
فخر روحانی
استادیار دانشگاه قم
abumahdi1061@gmail.com
المقتل الحسینی الماثور، عرض روائی لاحداث کربلا علی لسان المعصومین علیهم السلام، نوشته آیت الله محمد جواد مروجی طبسی، تهران: دارالسمیع، 1385 ش/ 1427 ق/ 2006 م. 304 صص<br /> گونه ادبی-آئینی مقتل، و به طور خاص مقتل الحسین، را میتوان یک گونه ادبی-آئینی اسلامی و به خصوص شیعی دانست. البته اغلب زندگینامه های حضرت امام حسین علیه السلام به مقتل منتهی میشود. دلیل روشن آن هم این است که عاشورا، نه تنها پر رنگترین و درخشانترین روز زندگی آن حضرت، بلکه روزی کم نظیر در تاریخ جهان بوده که شخصیت محوری آن حضرت امام حسین علیه السلام و شهادت ایشان و اصحابشان است.
https://www.maarefehosseini.ir/article_127638.html
https://www.maarefehosseini.ir/article_127638_bf09edaec6d19c3d01a7319fb3c57130.pdf