1
عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات عربی پردیس فارابی دانشگاه تهران قم
2
فارغ التحصیل گروه عربی پردیس فارابی دانشگاه تهران
چکیده
از عوامل اصلی پیدایش واقعۀ عظیم و دردناک کربلا که طبیعتاً در شعر عاشوراییسرایان دیده میشود، مسأله کوفه و ویژگیهای مردم این شهر میباشد. اگرچه این موضوع، قبل از واقعه عاشورا نیز مورد توجه بوده است اما در شهادت امام حسین(ع) و اصحاب ایشان جلوۀ نمایانتری دارد. از مهمترین دورههای ادبی جامعۀ عرب، که در آن به واقعۀ کربلا توجه ویژهای شده، عصر عباسی است. نزد فارسیزبانان نیز، از مهم-ترین دورههایی که شاعران به این جریان پرداختهاند، دورۀ بازگشت ادبی میباشد. پژوهش حاضر، با استفاده از مکتب آمریکایی با هدف بررسی وجوه تشابه و تفاوت زاویۀ نگاه شعر فارسی دورۀ بازگشت و شعر عربی عصر عباسی و بررسی مضامین مشترک در باب ویژگیهای کوفیان در شعر شاعران این دو دوره، صورت گرفته است. شاعران دو دوره، به ویژگیهایی همچون دنیاطلبی، بیوفایی، کینه توزی، فریبکاری و نفاق کوفیان اشاره داشتهاند. نکتۀ دیگر اینکه شاعران عرب، عموماً با زبان تند و صریح دربارۀ کوفیان سخن گفته اند در حالیکه فارسیزبانان دورۀ بازگشت، بیشتر از زبان تعریض و کنایه بهره بردهاند. از دیگر تفاوت ها اینکه دقتنظر شاعران عرب، در استفاده از کلمات و تعابیر بهکار رفته در شعر، بیش از فارسیزبانان بوده است.